“ถ่ายฟิล์มหมดอายุ: ความไม่แน่นอนที่อาจให้ผลลัพธ์เกินคาด”

ในยุคที่ราคาฟิล์มถ่ายภาพพุ่งสูงตามกลไกของตลาด หลายคนจึงเริ่มหันมาทดลองใช้งานฟิล์มหมดอายุ ซึ่งมักมีราคาย่อมเยากว่า โดยเฉพาะ “ฟิล์มสี” ที่ยังคงสามารถถ่ายภาพได้ หากปรับตั้งค่า ISO อย่างระมัดระวัง ตัวอย่างเช่น หากฟิล์มหมดอายุไปแล้วกว่า 10 ปี ควรลด ISO ลงประมาณ 1 สต็อปต่อ 10 ปี เช่น ฟิล์ม ISO 400 ที่หมดอายุในปี 2010 (ผ่านมาแล้ว 13 ปีในปี 2023) ควรถ่ายที่ ISO 200 เพื่อชดเชยความไวแสงที่เสื่อมไปตามเวลา แม้ภาพที่ได้อาจซีด สีเพี้ยน หรือบางครั้งคมชัดเกินคาด ทั้งนี้คุณภาพจะขึ้นอยู่กับการเก็บรักษา หากมีกลิ่นเปรี้ยวแรง แสดงว่าฟิล์มเสื่อมสภาพมากแล้ว

สำหรับฟิล์มสไลด์และฟิล์มขาวดำ การปรับ ISO อาจไม่ช่วยเท่าไหร่ เพราะขึ้นอยู่กับการจัดเก็บเป็นหลัก ยกตัวอย่างเคสหนึ่ง ผู้เขียนเคยปรับลด ISO ลงถึง 2-3 สต็อปสำหรับฟิล์มสไลด์ Sensia 100 แต่ผลลัพธ์กลับไม่เป็นไปตามคาด จนกระทั่งม้วนล่าสุดที่ถ่ายแบบ “ตั้งค่าตามจริง” กลับให้ภาพที่น่าทึ่ง จุดสังเกตหนึ่งคือขอบฟิล์ม หากขอบล้างออกมาดำสนิท แสดงว่าการเก็บรักษาฟิล์มนั้นดีมาก สามารถใช้วัดแสงและถ่ายภาพตามปกติได้เลยอย่างมั่นใจ

การถ่ายฟิล์มหมดอายุจึงเปรียบเสมือนการลุ้นระทึกเล็กๆ ของคนเล่นฟิล์ม เพราะไม่มีใครบอกได้ว่าผลลัพธ์จะออกมาเป็นเช่นไร แต่สิ่งหนึ่งที่แน่นอนคือ…มันยังคงให้ความรู้สึก “มีชีวิต” ทุกครั้งที่เรากดชัตเตอร์